เมื่อเข้าสู่ช่วงประจำเดือนใกล้มาทีไร สาวๆ หลายคนคงกังวลใจไม่น้อยเพราะเป็นช่วงที่มีภาวะ PMS ทั้งภาวะอารมณ์ที่แปรปรวน และที่สำคัญคือมีอาการปวดท้องประจําเดือนมีหลายระดับ ซึ่งจะปวดในระดับไหน มากหรือน้อยคงแล้วแต่คนไป

แล้วแบบนี้อาการปวดแบบท้องแบบไหนที่ไม่ควรชะล่าใจ และเป็นการปวดท้องที่แสดงถึงภาวะเริ่มอันตรายควรรีบไปพบแพทย์ มาดูข้อมูลเหล่านี้ไปพร้อมกัน

PMS คืออะไร?

PMS (Premenstrual Syndrome) คือ อาการผิดปกติที่จะเกิดขึ้นก่อนมีประจำเดือนราว 1 – 2 สัปดาห์ โดยสาเหตุของอาการนั้นมีปัจจัยสำคัญมาจากการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนเพศหญิงในช่วงก่อนมีประจำเดือน 

ซึ่งอาการ PMS นี้ เป็นตัวการที่รบกวนการใช้ชีวิตประจำวันของผู้หญิงหลายคนเป็นอย่างมาก เพราะส่งผลทั้งด้านสุขภาพกายและสุขภาพจิตใจ

PMS มีอาการอย่างไร? อาการก่อนเป็นประจำเดือน

ก่อนวันนั้นของการมีประจำเดือนมักมีอาการแสดงให้รู้ตัว โดยสามารถแบ่งได้เป็นอาการทางด้านอารมณ์และพฤติกรรม และอาการทางด้านร่างกาย ดังนี้

อาการทางด้านอารมณ์และพฤติกรรม ได้แก่

• มีอารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดหรือโกรธง่าย
• มีความตึงเครียดและไม่มีสมาธิ
• มีอารมณ์เศร้า ร้องไห้กับเรื่องเล็ก ๆ วิตกกังวล
• มีความต้องการหรืออยากอาหารมากกว่าปกติ
• มีพฤติกรรมแยกตัวออกจากสังคม (Social Withdrawal)
• มีปัญหาเกี่ยวกับการนอนหลับ เช่น นอนไม่หลับ (Insomnia)

 อ่านเพิ่มเติม: "อาหารเป็นพิษ" ท้องเสียแบบไหนที่ควรพบแพทย์?

อาการทางด้านร่างกาย ได้แก่

• เจ็บเต้านม
• ปวดกล้ามเนื้อและข้อต่อ
• ปวดศีรษะ
• ปวดท้อง ท้องอืด
• ท้องผูกหรือท้องเสีย
• น้ำหนักตัวเพิ่ม
• เหนื่อยล้า อ่อนเพลีย
• มีสิวขึ้น

การปวดประจำเดือนมีกี่แบบ?

1.ปวดประจำเดือนปฐมภูมิ (Primary dysmenorrhea) คือ การปวดประจำเดือนที่ไม่มีโรคหรือพยาธิสภาพใดๆ เป็นการเกิดจากสาร Prostaglandin ที่หลั่งออกมาจากเยื่อบุโพรงมดลูกระหว่างการมีประจำเดือน 

อ่านเพิ่มเติม: ตรวจสุขภาพประจําปี ต้องตรวจโรคอะไรบ้าง?

ส่งผลให้กล้ามเนื้อมดลูกบีบตัว มีเลือดและออกซิเจนมาเลี้ยงมดลูกน้อยลง โดยทั่วไปจะมีอาการดังนี้

• เริ่มปวดหลังมีประจำเดือนใหม่ๆ ของการมีประจำเดือน 6 เดือนแรกในชีวิต
• มีอาการปวดใน 48-72 ชั่วโมงของการมีประจำเดือนครั้งนั้นๆ
• ปวดบีบหรือปวดคล้ายอาการเจ็บครรภ์คลอด
• เริ่มปวดจากอุ้งเชิงกราน อาจมีร้าวไปหลังหรือต้นขา
• อาจมีอาการคลื่นไส้ ถ่ายเหลว อ่อนเพลีย เหนื่อยล้าร่วมด้วย
• เมื่อตรวจภายในแล้วไม่พบความผิดปกติ

2.ปวดประจำเดือนทุติยภูมิ (Secondary dysmenorrhea) คือ อาการปวดประจำเดือนที่มีพยาธิสภาพ หรือโรคใดๆ ทำให้ปวด เช่น เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ เนื้องอกมดลูก 

เกิดจากการใส่ห่วงอนามัย หรือมีพังผืดในช่องท้อง โดยอาการปวดจะรุนแรงและมักจะเรื้อรัง ดังนี้

• อาการปวดเริ่มในช่วงอายุ 20-30 ปี โดยไม่มีอาการปวดประจำเดือนมาก่อนหรือเคยปวดน้อยๆ ไม่เคยปวดมากมาก่อน
• ปวดรุนแรงขึ้น มีผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ในบางรายอาจปวดมากจนต้องฉีดยาแก้ปวด
• ประจำเดือนมามาก หรือมาผิดปกติร่วมด้วย
• มีความผิดปกติในอุ้งเชิงกราน หรือตรวจร่างกายพบความผิดปกติ
• ไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs หรือ ยาเม็ดคุมกำเนิด
• มีภาวะมีบุตรยาก
• ปวดขณะมีเพศสัมพันธ์
• มีตกขาวผิดปกติ

ปวดประจำเดือนมากจะเป็นช็อกโกแลตซีสต์หรือไม่

ช็อกโกแลตซีสต์ คือภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ส่วนใหญ่จะมีขนาด 2-5 ซม. แต่พบว่าใหญ่ได้ถึง 20 ซม. ที่เรียกว่าช็อกโกแลตซีสต์ก็เพราะมีการไหลย้อนกลับของประจำเดือนไปสะสมกลายเป็นถุงน้ำ 

อ่านเพิ่มเติม: ดูแลสุขภาพอย่างไรให้ปลอดภัย? เมื่อต้องเจอฝุ่น PM 2.5 

โดยเลือดข้างในจะมีสีแดงคล้ำคล้ายกับช็อกโกแลต การปวดประจำเดือนมากและเรื้อรังอาจเป็นช็อกโกแลตซีสต์หรือไม่ก็ได้ หากกังวลหรือสงสัยควรไปพบแพทย์เพื่อทำการตรวจวินิจฉัย เพราะหากเป็นช็อกโกแลตซีสต์แล้วปล่อยทิ้งไว้จนแตกจะมีอันตรายเป็นอย่างมาก

อาการปวดท้องประจำเดือนปกติ

จะปวดประจำเดือนไม่มากแค่พอรำคาญ แต่ไม่ปวดจนรู้สึกว่าทรมานหรือทนไม่ไหว อาการจะเริ่มเป็นวันที่ 1-2 ของการมีประจำเดือน   ไม่ถึงกับต้องรับประทานยาแก้ปวดอาการจะหายไปเอง ภายใน 1-2 วัน  ในกรณีมีเพศสัมพันธ์แล้ว จะไม่มีอาการเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์

อาการปวดประจำเดือนที่ผิดปกติ และควรไปพบแพทย์

1. มีอาการปวดประจำเดือนมาก โดยช่วงที่ปวดประจำเดือนแรกๆอาจพอทนไหว แต่ต่อมาอาจเพิ่มความรุนแรงมากขึ้นทุกเดือน และมักจะรู้สึกปวดรุนแรงในช่วง 1-2 วันแรกของการมีประจำเดือน

2. ปวดท้องประจำเดือนอย่างรุนแรงจนต้องทานยาแก้ปวด มากกว่าวันล่ะ 1 ครั้ง หรือเคยต้องฉีดยาแก้ปวดมากกว่า 1 ครั้ง

3. ขณะมีประจำเดือนมีอาการปวดท้องอยากถ่ายอุจจาระ ปวดมวนื้องหรือไปถ่ายอุจจาระแต่ไม่มีอุจจาระอออกมา

4. ปวดและกดเจ็บตรงบริเวณท้องน้อยข้างใดข้างหนึ่ง และมักมีอาการปวดร้าวลงมาที่ช่องคลอดข้างเดียวกัน หรือปวดร้าวไปที่ขา

5. ปวดประจำเดือนมากร่วมกับการมีเลือดออกกระปริบกระปรอย หรือประจำเดือนมามากกว่าปกติ ในบางราย อาจมามากกว่า 1 ครั้งใน 1 เดือน

6. มีอาการปวดท้องขณะมีเพศสัมพันธ์

ปวดประจำเดือนที่ผิดปกติ เป็นโรคอะไรได้บ้าง?

• เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
• เนื้องอกมดลูก
• ซ๊อกโกแลตซีสต์
• เลือดออกในอุ้งเชิงกราน
• ผังผืดในอุ้งเชิงกราน
• เนื้องอกของรังไข่
• ติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน
• ปีกมดลูกอักเสบ
• นิ่วในท่อไต
• ใส้ติ่งอักเสบ
• มะเร็งลำใส้ใหญ่

สําหรับใครที่รู้ว่าตนเองมีอาการปวดท้องบ่อยๆ ตามข้อดังกล่าวก็ควรรีบไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด แต่สิ่งสําคัญที่ไม่ควรมองข้ามและมีไว้ดีที่สุดเลยคือการทําประกันสุขภาพไว้แต่เนิ่นๆ เพราะเป็นตัวช่วยสําคัญที่จะช่วยให้คุณไม่ต้องกังวลเรื่องค่ารักษาพยาบาลเมื่อเจ็บป่วย

ขอบคุณข้อมูลจาก 

• โรงพยาบาลเปาโล 
• จุฬารัตน์อินเตอร์11
• Sikarin